१. छत्रपती शिवाजी महाराजांची आग्र्याची कैद
छत्रपती शिवाजी महाराज हे महाराष्ट्राचे महानायक. मुघल सम्राट औरंगजेबाने शिवाजी महाराजांना आग्र्यात आमंत्रित केले आणि त्यांची कैद केली. पण, शिवाजी महाराजांच्या हुशारीने आणि शौर्याने ते फळांच्या पाटल्या भरलेल्या टोपल्यांमध्ये स्वतःला लपवून निसटले. हा प्रसंग त्यांच्या धाडस आणि कुशाग्र बुद्धीचे प्रतीक मानला जातो.
२. अफझलखान वध
शिवाजी महाराज आणि अफझलखान यांच्यातील युद्ध इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण घटना आहे. अफझलखानाने शिवाजी महाराजांना भेटण्यासाठी राजगडाच्या जवळच्या जंगलात बोलावले, पण त्याच्या कपटाच्या कल्पनांना शिवाजी महाराज ओळखून त्याला ठार केले. हा प्रसंग शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्य स्थापनेत महत्त्वपूर्ण होता.
३. पन्हाळगडाच्या वेढ्यातून सुटका
शिवाजी महाराज पन्हाळगडावर होते तेव्हा सिद्दी जौहरने गडाला वेढा दिला. शिवाजी महाराजांनी आपल्या कुटील बुद्धीने नेताजी पालकरांच्या मदतीने ‘जिजाई’ नावाच्या योजना तयार केली आणि एक युक्ती करून पन्हाळगडातून यशस्वीपणे सुटका करून घेतली.
४. तानाजी मालुसरेची कोंढाण्याची लढाई
तानाजी मालुसरे हे शिवाजी महाराजांचे एक निष्ठावंत सरदार होते. कोंढाण्याचा किल्ला (सिंहगड) काबीज करण्यासाठी त्यांनी आपले प्राण पणाला लावले. त्यांनी या लढाईत वीरमरण पत्करले, पण किल्ला जिंकला. यानंतर शिवाजी महाराजांनी उद्गार काढले, “गड आला पण सिंह गेला!”
५. लाल महालातील तोफेचा हल्ला
शिवाजी महाराजांनी पुण्यातील लाल महालात शाईस्ताखानावर हल्ला केला. शिवाजी महाराजांनी अचूक नियोजन करून शाईस्ताखानाची बोटे तोडली आणि मुघल सैन्याला धडा शिकवला. हा हल्ला त्यांच्या धाडसाचा उत्कृष्ट नमुना आहे.
६. रायगडावर शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक
शिवाजी महाराजांनी १६७४ साली रायगड किल्ल्यावर राज्याभिषेक केला. त्यांच्या राज्याभिषेकाने मराठ्यांना स्वतंत्र हिंदवी स्वराज्य स्थापन करण्याचा गौरव प्राप्त झाला. हा प्रसंग महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण घटना आहे.
७. मस्तानी आणि बाजीराव पेशवे
बाजीराव पेशवे आणि मस्तानी यांची प्रेमकहाणी महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक रोमांचक कथा आहे. बाजीराव पेशवे हे मराठा साम्राज्याचे प्रमुख सरदार होते, आणि मस्तानी ही एक योद्धा महिला होती. त्यांच्या प्रेमकहाणीत अनेक अडथळे आणि संघर्ष होते, तरीही ते एकमेकांशी जोडलेले राहिले.
८. राणी लक्ष्मीबाई आणि तिच्या लढाया
महाराष्ट्राच्या सीमेवर असलेल्या झाशीच्या राणी लक्ष्मीबाई यांनी इंग्रजांविरुद्ध धैर्याने लढा दिला. त्यांच्या युद्धकौशल्याने आणि धाडसाने त्या भारतातील स्वातंत्र्यलढ्यातील एक प्रेरणादायी नायिका बनल्या.
९. सारागढीची लढाई
महाराष्ट्रातून सिखांच्या सैन्याचा एक भाग असलेल्या महार रेजिमेंटने १८९७ मध्ये सारागढीच्या लढाईत २१ जवानांनी हजारो अफगाण सैनिकांना थोपवून धरले. हा पराक्रम भारतीय सैन्याच्या इतिहासातील एक गौरवशाली क्षण आहे.
१०. शिवाजी महाराजांचे तोरणा किल्ल्याचे स्वराज्य स्थापनेतील महत्त्व
शिवाजी महाराजांनी वयाच्या तेराव्या वर्षी तोरणा किल्ला जिंकला आणि स्वराज्य स्थापनेची सुरुवात केली. हा किल्ला शिवाजी महाराजांच्या पराक्रमाचे पहिले पाऊल मानला जातो.